WkÂładka wewnÂątrzmaciczna (wewnÂątrzmaciczna wkÂładka antykoncepcyjna, spiralka domaciczna, ang. Intra Uterine Device, IUD) – bardzo popularny i skuteczny Âśrodek antykoncepcyjny przeznaczony dla kobiet. Ocenia siĂŞ Âże na Âświecie, g³ównie w krajach wysoko rozwiniĂŞtych, stosuje go ok. 160 milionĂłw kobiet[1]. WkÂładka jest skuteczna przez wszystkie dni cyklu miesiĂŞcznego i zaleÂżnie od typu moÂże peÂłniĂŚ swÂą funkcjĂŞ od roku do 5, a nawet do 12 lat (Coopper T380A[2]). SkutecznoœÌ wkÂładek mierzona wskaÂźnikiem Pearla utrzymuje siĂŞ poniÂżej 1.
Sterylny aplikator z zaÂłoÂżonÂą do wnĂŞtrza wkÂładkÂą
WkÂładka typu T z miedziÂą jako substancjÂą aktywnÂą

ZAÂŁOÂŻENIE WKÂŁADKI

Za³o¿enie wk³adki powinno byÌ poprzedzone badaniem wykluczaj¹cym przypadki wymienione w przeciwwskazaniach. Wk³adkê zak³ada siê w ostatnim dniu krwawienia miesi¹czkowego kiedy uk³ad rozrodczy w sposób naturalny ma podwy¿szon¹ odpornoœÌ na zaka¿enia a wejœcie do macicy jest rozszerzone. Wk³adka jest elastyczna, ³atwo mo¿na j¹ wcisn¹Ì w aplikator a po w³o¿eniu do macicy wypchn¹Ì przy pomocy t³oczka. W macicy zwykle przyjmuje ona w³aœciwy sobie kszta³t i po³o¿enie. Stercz¹ce na zewn¹trz nitki (z polietylenu) przycina siê do d³ugoœci 2-3 cm. Po oko³o tygodniu dokonuje siê sprawdzenia umiejscowienia wk³adki oraz wywiadu co do samopoczucia kobiety. Nastêpne badanie powinno wykonaÌ siê po kolejnej miesi¹czce - sprawdza siê czy wk³adka nie wypad³a i czy krwawienie nie jest nadmierne. Jeœli wszystko jest w porz¹dku, kolejne badania s¹ wykonywane po pó³roczu a nastêpne raz w roku (decyduje lekarz prowadzacy). Coroczne badania s¹ zalecane ka¿dej kobiecie w trosce o jej zdrowie bez wzglêdu na to jak¹ metodê antykoncepcji stosuje, nawet jeœli nie stosuje ¿adnej.

USUWANIE WKÂŁADKI

Ka¿da wk³adka ma przez producenta okreœlony czas stosowania którego nie nale¿y przekraczaÌ. Po wyznaczonym okresie koùczy siê dzia³anie œrodka aktywnego, zmniejsza siê elastycznoœÌ wk³adki, istnieje mo¿liwoœÌ urwania siê nitek itp. itd. Wk³adkê mo¿na usun¹Ì w dowolnym dniu cyklu lecz zalecane jest zrobienie tego w ostatnim dniu miesi¹czki (z przyczyn podanych wy¿ej) co dodatkowo zapobiega mo¿liwoœci wyst¹pienia niechcianej ci¹¿y. Przy usuwaniu wk³adki w innych terminach nale¿y pamiêtaÌ aby powstrzymaÌ siê od wspó³¿ycia na 3-4 dni przed planowanym wyjêciem wk³adki. Po miesi¹cu przerwy (wykonuje siê wtedy badania ogólne) mo¿na za³o¿yÌ kolejn¹ wk³adkê. W przypadku zara¿enia rze¿¹czk¹ wk³adkê nale¿y bezwzglêdnie usun¹Ì.

MOÂŻLIWE DZIAÂŁANIE NIEPORZÂĄDANE:

* ZaÂłoÂżenie wkÂładki moÂże w niektĂłrych przypadkach znacznie zwiĂŞkszyĂŚ krwawienie miesiÂączkowe. Czasami wystĂŞpujÂą niewielkie krwawienia w poÂłowie cyklu. Objawy te zwykle ustĂŞpujÂą po 2-3 cyklach. W niektĂłrych przypadkach jednak wskazane jest usuniĂŞcie wkÂładki.
* Zbyt duÂże lub nieprawidÂłowo poÂłoÂżone wkÂładki mogÂą powodowaĂŚ bĂłle. NieustĂŞpujÂące bĂłle (po zaÂłoÂżeniu wkÂładki bĂłl moÂże utrzymywaĂŚ siĂŞ ok. doby) sÂą wskazaniem do ich usuniĂŞcia.
* U 3-5 proc. kobiet, zw³aszcza w pierwszych 3 miesi¹cach stosowania mo¿e dojœÌ do ca³kowitego lub czêœciowego wypadniêcia wk³adki. W pierwszym wypadku wyst¹pi ca³kowity brak dzia³ania antykoncepcyjnego a w drugim efekt bêdzie zmniejszony ze zwiêkszonym prawdopodobieùstwem wyst¹pienia zaka¿eù. Umiejscowienie wk³adki ³atwo ustaliÌ w gabinecie dziêki napylonemu na powierzchniê wk³adki siarczanowi baru. Prawid³owe u³o¿enie i obecnoœÌ wk³adki mo¿e równie¿ badaÌ sama kobieta wyczuwaj¹c nitki lub wystaj¹c¹ z szyjki macicy wk³adkê (nieprawid³owa sytuacja). Wypadniêcia zdarzaj¹ siê najczêœciej podczas miesi¹czki, wiêc wk³adkê mo¿na zauwa¿yÌ na podpasce. Podczas u¿ywania wk³adki nie zaleca siê stosowania tamponów.
* W ciÂągu pierwszych 2 tygodni od zaÂłoÂżenia wkÂładki moÂże dochodziĂŚ do reakcji zapalnych, zwykle ustĂŞpujÂących samoistnie. MiedÂź dziaÂła antybakteryjnie wiĂŞc wspomaga naturalne procesy obronne organizmu.
* CaÂłkowite lub czĂŞÂściowe wypadniĂŞcie wkÂładki moÂże skutkowaĂŚ ci¹¿¹. W takich przypadkach zaleca siĂŞ usuniĂŞcie wkÂładki co moÂże jednak skoĂączyĂŚ siĂŞ samoistnym poronieniem. W przypadku donoszonych ci¹¿ z wkÂładkÂą nie zaobserwowano efektĂłw ubocznych – wkÂładka wypadaÂła razem z ÂłoÂżyskiem.
* U czêœci kobiet zdarzaj¹ siê ci¹¿e pozamaciczne, wk³adka przed nimi nie chroni.

PRZECIWSKAZANIA :

* wk³adkê wewn¹trzmaciczn¹ mo¿na stosowaÌ 3 miesi¹ce po porodzie (w tym czasie zwykle wystêpuje bezp³odnoœÌ laktacyjna) lub poronieniu (mo¿na za³o¿yÌ wczeœniej ale jest du¿e prawdopodobieùstwo jej niedopasowania)
* stany zapalne narzÂądĂłw rodnych (nawet wyleczone), miĂŞÂśniaki macicy, nadÂżerki, obfite krwawienia i wszelkie tego typu nieprawidÂłowoÂści wymagajÂące leczenia. SÂą one czĂŞsto wykrywane przy badaniu ginekologicznym wymaganym przed zÂłoÂżeniem wkÂładki
* niedokrwistoœÌ, braki ¿elaza i niski poziom hemoglobiny, wysoki OB
* nie stosuje siê w przypadku ju¿ zaistnia³ej ci¹¿y
* nie zaleca siĂŞ pacjentkom z naturalnÂą skÂłonnoÂściÂą do poronieĂą (duÂże prawdopodobieĂąstwo wypadniĂŞcia wkÂładki)
* w przypadku wrodzonych wad zw³aszcza nietypowej budowy macicy (wspó³czesne wk³adki produkuj¹ fabryki w standardowych kszta³tach i wielkoœciach)
* nie zaleca siê stosowania wk³adki u kobiet które jeszcze nie rodzi³y ze wzglêdu na niewielkie rozwarcie szyjki macicy. M³ode kobiety s¹ bardziej p³odne a równoczeœnie trudniej dla nich dobraÌ odpowiednich rozmiarów i typu wk³adkê. WskaŸnik Pearla dla kobiet starszych jest korzystniejszy. Ponadto skutecznoœÌ metody roœnie wraz z d³ugoœci¹ jej stosowania. Najmniejsza jest w pierwszych miesi¹cach (brak odpowiedniej koncentracji miedzi). W tym czasie niektórzy lekarze zalecaj¹ dodatkowe stosowanie pianek lub kremów plemnikobójczych.

Wk³adki zastosowane zgodnie z zaleceniami u zdrowych kobiet nie powoduj¹ ¿adnych efektów ubocznych, zw³aszcza nie s¹ czynnikiem stymuluj¹cym powstawanie raka ani ró¿nego rodzaju nad¿erek, zapaleù itp. wykrywalnych metodami cytologicznymi. Jedynie statystycznie znacz¹co roœnie prawdopodobieùstwo wyst¹pienia promienicy (prawdopodobnie na skutek wystaj¹cych do pochwy nici i lokalnie wiêkszej dostêpnoœci glikogenu).